Przyczepy w końcu dojechały do domu

Delegacje norweska i polska podczas oficjalnego przekazania

Nie ma takiego prezentu, który mógłbym przekazać Norwegom – mówił wzruszony dyrektor Mirosław Giętkowski – nie ma takich słów, które wyraziły by moją wdzięczność za przekazanie tych eksponatów.

Podczas Salonu Obronnego swoją wystawę narodową prezentuje Norwegia. Jednym z punktów norweskiego pobytu w Targach Kielce było oficjalne przekazanie eksponatów spod Narwiku Muzeum Wojsk Lądowych z Bydgoszczy. Odwiedzający Salon mieli okazję zobaczyć wyłowioną po kilkudziesięciu latach z jeziora Jernvatne przyczepę, która podczas II Wojny Światowej służyła Wojsku Polskiemu do transportowania moździerza 220mm M28. Ciekawostką jest, że ze względu na swoje rozmiary moździerz ten transportowano na trzech takich przyczepach, osobno lufę, łoże i podstawę. Elementy te, według instrukcji, składano na stanowisku bojowym w czasie 5,5 godziny, a rozkładano w 2,5 godziny.

W czasie walk we wrześniu 1939 roku, moździerze znajdowały się w 11,12 i 13 dywizjonach artylerii najcięższej. Każdy dywizjon posiadał 6 moździerzy, po dwa w każdej baterii. Pod Werechaniami moździerze ostrzeliwały niemiecką 28. Dywizję Piechoty. Skutek ostrzału nie był jednak zadowalający, ponieważ używano jedynej dostępnej wówczas amunicji przeciwbetonowej, która z uwagi na grubą skorupę pocisku zawierała stosunkowo mały ładunek kruszący. Polacy pracowali nad pociskami odłamkowymi, które mogły być używane do rażenia siły żywej. Niestety zabrakło czasu na wdrożenie ich do produkcji. Po zakończeniu walk moździerze znalazły się w rękach niemieckich i radzieckich. Niemcy przyjęli je do zbrojenia jako 22 cm Mörser 220(p) i 12 sztuk przetransportowali do Norwegii, gdzie w latach 1941-42 były wprowadzane na uzbrojenie artylerii nadbrzeżnej. Ponieważ artyleria nadbrzeżna ma charakter stały i nie wymaga transportu, to przyczepy służące to przewożenia poszczególnych elementów moździerza stały się zbędne.

Dzięki współpracy Ministerstw Spraw Zagranicznych Polski i Norwegii udało się sprowadzić trzy przyczepy, które oficjalnie przekazał dyrektorowi Muzeum Wojsk Lądowych z Bydgoszczy Mirosławowi Giętkowskiemu zastępca dyrektora Muzeum Sił Zbrojnych Królestwa Norwegii Aasland Stein Wilhelm. W przekazaniu uczestniczył również Wiceminister Obrony Narodowej Norwegii Øystein Bo, a także Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP gen. broni Edward Gruszka.